هدف اصلی این پژوهش، بررسی تاثیر پدیده ی دوستی به عنوان یکی از مهمترین چالش های زندگی اجتماعی انسان به ویژه در دوران مدرسه، بر پیشرفت معرفتی کودکان و نوجوانان در حلقه های کندوکاو فلسفی می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیل و تفسیر متون و استنتاج منطقی بهره گرفته شد. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که گفتگوی جمعی نقاد و خلاق در «حلقه های کندوکاو فلسفی» همواره با دو دغدغه همراه است: نخست، در صورت مشارکت در گفتگوی انتقادی احتمال تخریب و تکدر دوستی میان هم کلاسان وجود دارد. دومین نگرانی، رکود پیشرفت معرفت شناختی در حلقه های کندوکاو به دلیل عدم مشارکت دوستان صمیمی در فرایند نقد و تولید ایده های بدیع در حین گفتگو و پیروی از آرای افراد قوی تر در کلاس می باشد. لذا به نظر می رسد، همان گونه که این جنبش های تأملی نیازمند تغییر و تحولاتی در سخت افزارهای نظام تعلیم و تربیت سنتی هستند، می بایست در حوزه نرم افزاری تعلیم وتربیت از جمله مفهوم دوستی، تعریف جدیدی ارائه دهند. پرورش تفکر مراقبتی درکنار دو مهارت فکری نقاد و خلاق می تواند مفهوم دوستی را در ذهن کودکان به مثابه یک امر مراقبتی با تمام ویژگی های آن ارتقاء دهد. برپایه نتایج به دست آمده می توان بازتعریف مفهوم دوستی از رابطه ای سطحی و مبتنی بر تایید را به رابطه ای مراقبتی، اندیشمندانه و رشد دهنده پیشنهاد داد.

هدف اصلی این پژوهش مقایسه رویکرد فلسفه برای کودکان با سایر رویکردهای مهم در موضوع تربیت اخلاقی است. بدین منظور با طبقه بندی رویکردهای تربیت اخلاقی بر اساس ابعاد وجود آدمی (باور، عاطفه، اراده و رفتار) به رویکردهای باورمحور، عاطفه محور، اراده محور و رفتارمحور، مهم ترین نظریه ها ذیل هر یک از این رویکردها به طور مختصر تبیین شده است. در رویکرد باورمحور، نظریه تبیین ارزش ها و نظریه رشد قوه قضاوت اخلاقی پیاژه-کلبرگ، در رویکرد عاطفه محور، نظریه مراقبتی گیلیگان، در رویکرد اراده محور، نظریه سنتی-ارسطویی و در رویکرد رفتارمحور، نظریه رفتارگرایی اسکینر به اختصار تبیین شده اند و سپس مزایا و معایب هر یک به ویژه انتقادات وارد بر آن ها از منظر برنامه فلسفه برای کودکان مورد بحث قرار گرفته است. در ادامه تلاش شده است ضمن یک مقایسه تطبیقی نشان داده شود چه اشتراک ها و افتراق هایی میان رویکرد برنامه فلسفه برای کودکان در تربیت اخلاقی که آن را به طور مختصر «حلقه کندوکاو اخلاقی» می نامیم، با هر یک از نظریه های رقیب وجود دارد. نتیجه نهایی این است که «حلقه کندوکاو اخلاقی» از تمام رویکردها و نظریه های دیگر در تربیت اخلاقی متمایز است و بنیان گذاران این برنامه به صورت آگاهانه تلاش کرده اند نظریه ای در تربیت اخلاقی ارائه دهند که ضمن پوشش تمام ابعاد وجود آدمی، جامع مزایای نظریه های رقیب و مانع نواقص آن ها باشد.

تحریک و بسط تفکر، دو مورد از مولفه های فلسفه برای کودکان است. قرآن هم به عنوان منبعی جهت دعوت به تفکر برای همه انسان ها، حاوی چنین مولفه هایی است. برای دست یابی به این مولفه ها، با روش پدیدارشناسی توصیفی و با رویکرد تجزیه و تحلیل کلایزی به قرآن رجوع شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد مشابهت های زیادی بین محرک های تفکر در قرآن و فبک لیپمن وجود دارد. البته قرآن دارای وجوه افتراقی خاص هم بوده که این وجوه مختص کاربرد در حلقه کندوکاو قرآنی است. مولفه های استخراج شده را می توان در عناوین کلی زیر خلاصه نمود: 1- داستان به عنوان محرک و سبک های داستانی به عنوان بسط تفکر. 2- پرسش به عنوان محرک و سبک های پرسشگری در جهت بسط تفکر.3- نشانه به عنوان محرک و سیر در نشانه ها در جهت بسط تفکر. 4- تشبیه به عنوان محرک و تشبیه به همراه وجه شبه به عنوان بسط تفکر. 5- مثل به عنوان محرک و مثال در جهت بسط تفکر.6- خرق عادت به عنوان محرک و بیان پیامدهای آن در جهت بسط تفکر. 7- قسم به عنوان محرک و مشورت، جدال احسن و بیم و امید در جهت بسط تفکر.

هدف اصلی این پژوهش، تبیین مبانی نظری تربیت اخلاقی در حلقه کندوکاو اخلاقی می باشد. با این توضیح که حلقه کندوکاو اخلاقی به مثابه رویکرد خاص برنامه فلسفه برای کودکان در حوزه تربیت اخلاقی چگونه ممکن است موجب رشد اخلاقی کودکان و نوجوانان شود. برای دست یابی به این هدف از روش پژوهش تحلیل محتوا و روش تحلیل و استنتاج منطقی بهره گرفته شد. بنابراین، با نظر به مولفه های عقلانیت و خودپیروی، تفکر نقادانه و پیامد آن سازگاری منطقی، تفکر خلاقانه و پیامد آن تخیل اخلاقی، تفکر مراقبتی، ملکه شدن فضائل اخلاقی، موقعیت نگری و غور در مفاهیم اخلاقی بررسی شد که نخست، هر یک از این مولفه ها در حلقه کندوکاو اخلاقی چه جایگاهی دارند. دوم، این مفاهیم در حلقه کندوکاو اخلاقی چه معنایی می یابند و چه تفاوت هایی میان مفهوم آن ها در این جا و رویکردهای دیگری که بر این مفاهیم تاکید می کنند وجود دارد. سوم، حلقه کندوکاو اخلاقی چگونه می تواند در عین حال موجب رشد و بهبود مهارت های کودکان در همه این مولفه ها شود. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که حلقه کندوکاو اخلاقی، رویکردی نوین در تربیت اخلاقی است که قابل فروکاستن به هیچ یک از رویکردهای پیشین نیست و مهم ترین ویژگی آن، جامعیت در پوشش دادن همه مولفه های مهم در تربیت اخلاقی است.

هدف اصلی این پژوهش، تحلیل و بررسی یک پرسش یا اعتراض به حلقه کندوکاو اخلاقی و تلاش برای پاسخ به آن است. برای دست یابی به این هدف از روش پژوهش تحلیل محتوا و روش تحلیل و استنتاج منطقی بهره گرفته شد. نظر به اینکه حلقه کندوکاو اخلاقی مخالف تلقین است و در هرمنوتیک فلسفی پیش داوری ها شرط فهم دانسته شده اند، این پرسش مطرح شد که تربیت اخلاقی بدون تلقین چگونه امکان تحقق دارد؟ در بیان این اعتراض، نخست صورت های مختلف آن در داخل و خارج ایران تبیین شد، سپس با بهره بردن از آراء گادامر به عنوان پدر هرمنوتیک فلسفی و انتقادهای هابرماس پاسخی به این اعتراض پیشنهاد شد. نتیجه این بود که پذیرش این اعتراض نیازمند تهی شدن مفهوم «خودآئینی» و «تلقین» است. ازاین رو، نشان داده شد که هابرماس چگونه برای رفع این مشکل ما را به مفهوم دقیق «خودآئینی ارتباطی» و پیامد آن مفهومی دقیق تر از «تلقین» رهنمون می سازد تا بدین وسیله پاسخی برای اثبات امکان تربیت اخلاقی بدون تلقین فراهم آورده شود. همچنین، با استفاده از رویکرد ابطال پذیری نشان داده شد که استفاده از حلقه ی کندوکاو اخلاقی برای رشد تفکر نقادانه در کودکان به معنای رد ارزش های مسلط جامعه نیست.

هدف نوشته حاضر این است که نشان دهد حلقه کندوکاو، به عنوان عنصر بنیادی برنامه فلسفه برای کودک، بستر مناسبی برای درک ماهیت علم، به عنوان یکی از مقولات اصلی ای که رویکردهای نوین آموزش علم بر آن تاکید دارند، فراهم می آورد. به این منظور، پس از طرح رویکرد زمینه گرا به آموزش علوم و شرح انتظاراتی که از یک کلاس روزآمد علوم می رود، به معرفی چیستی ماهیت علم و مولفه های آن. پرداخته می شود. در ادامه، پس از معرفی دیدگاه «استاندارد» به ماهیت علم و مولفه های آن، نقدهای وارد بر این رویکرد و مزایای رویکردی بدیل، یعنی رویکرد مبتنی بر شباهت خانوادگی، بیان شده و سپس نشان داده خواهد شد که چگونه با یاری گرفتن از ویژگی های خاص حلقه کندوکاو علمی در چارچوب رویکرد شباهت خانوادگی دانش آموزان می توانند به درک صحیح تری از علم و ماهیت آن دست یابند.

مقدمه: مشکلات موجود در حیطۀ ارتباطات و مهارت­های اجتماعی کودکان اتیسم و مشکلات تعاملی که اکثر این کودکان در زندگی روزمره با آن روبه­رو می­باشند، لزوم پژوهش و افزایش توجه به این  اختلال را روشن می­کند.­ بنابراین، هدف از این پژوهش تعیین اثربخشی حلقه کندوکاو  فلسفی بر اساس نظریه لیپمن بر رفتارهای اوتیسیک و مهارت­های اجتماعی کودکان اتیسم بود. مواد و روش­ها: در این مطالعه نیمه­ تجربی جامعه آماری شامل تمامی کودکان اتیسم مراکز آموزشی و توان­بخشی شهر مشهد در سال 1401، به تعداد 600 نفر بود. از میان آن­ها 30 کودک به روش نمونه­ گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در گروه­های مداخله و گواه (هر گروه 15 نفر) جایگزین شدند. برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه اتیسم گیلیام استفاده شد. گروه­ مداخله دوره آموزشی حلقه کندوکاو فلسفی بر اساس نظریه لیپمن را طی 11 جلسه 45 دقیقه ­ای (هر هفته یک جلسه) به صورت گروهی دریافت کردند و گروه ­کنترل در لیست انتظار قرار گرفتند. برای تحلیل داده­های پژوهش از تحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده شد. یافته­ ها: نتایج حاکی از آن بود آموزش به روش حلقه­ای کندوکاو فلسفی باعث بهبود رفتارهای کلیشه ای، اختلال های حرکتی و رفتارهای عجیب و غریب، ارتباط کلامی و غیرکلامی و تعاملات اجتماعی کودکان اُتیسم، در مرحله پس­آزمون شده است (001/0≥(p. نتیجه ­گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد حلقه­ی­ کندوکاو فلسفی روشی مؤثر جهت کنترل رفتارهای اوتیسیک و افزایش مهارت­های اجتماعی کودکان اتیسم ­می­باشد و می­توان از آن به عنوان روشی مؤثر بهره برد.

هدف از این مقاله بررسی تاثیر برنامه کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان بر مهارت های گفت وگویی دانش آموزان است. برای ارزیابی میزان تاثیر برنامه، نمونه کوچکی از دانش آموزان دختر دبستانی، در یک دوره 11 جلسه ای، تحت آموزش فلسفه برای کودکان و نوجوانان قرار گرفتند. روش این تحقیق روش کیفی و ابزار گردآوری داده های پژوهش مشاهده مشارکتی و ثبت کلیه تغییرات مرتبط کودکان در طول هر یک از جلسات کلاس و مصاحبه عمیق با کودکان، والدین و معلمان در پایان دوره بود. یافته های حاصل از پژوهش حاکی از تغییرات چشمگیری در مهارت های گفت وگویی در کودکان از جمله گوش دادن دقیق به یکدیگر، بیان نظرات به صورت قابل فهم و ارائه دلایل قابل قبول، جایگزینی رفتارهای مشارکتی با رفتارهای رقابتی و توانایی ارزیابی و اصلاح نظرات و داوری ها بود.

زمینه: تعارضات زناشویی تأثیرات عمیق منفی برروابط زوجین و خانواده می­ گذارد. تاب ­آوری ظرفیت خانواده را در برابر تعارضات افزایش می ­دهد. بازسازی رابطه عاطفی زوج، می ­تواند تاب­ آوری خانواده را بهبود ببخشد. تاکنون در ایران پروتکلی که بر اساس نظریات بومی به اصلاح رابطه عاطفی زوج برای افزایش تاب آوری خانواده بپردازد مورد بررسی قرار نگرفته است. هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی میزان اثربخشی پروتکل «حلقه کندوکاو زوجی» بر تاب ­آوری خانواده ­های درگیر تعارضات زناشویی بود. روش: روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی از نوع پیش ­آزمون-پس ­آزمون و پیگیری 6 ماهه بود. جامعه آماری تمامی زوجین درگیر تعارض زناشویی مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر تهران در سال 1400 بودند که از این میان 16 زوج (32 همسر) مراجعه کننده به مرکز مشاوره به شیوه نمونه ­گیری در دسترس ­به ­عنوان نمونه در پژوهش شرکت کردند. هر زوج در ده الی پانزده جلسه «حلقه کندوکاو زوجی»(پروتکل مبتنی بر نظریه هرم عشق) مشارکت ­کردند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه تعارضات زناشویی (ثنایی­ ذاکر و براتی، 1387) و پرسشنامه تاب ­آوری خانواده (سیکبی، 2005) بود. داده­ ها با استفاده از آزمون پارامتریک t گروه­ های وابسته و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم ­افزار SPSS-24 مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ­ها: بر اساس نتایج، تأثیر مشارکت در «حلقه کندوکاو زوجی» بر تمامی زیرمقیاس­ های تاب ­آوری خانواده به غیر از معنویت تأیید شد (05/0 P<). بررسی مقادیر اثر تی نشان داد که مداخله بیشترین تأثیر را بر مؤلفه روابط خانوادگی و بعد از آن بر مؤلفه توانایی معنایابی سختی­ ها داشت. نتایج مقایسه مداخله در آزمون تعقیبی بنفرونی نشان داد که این اثر بر تاب ­آوری خانواده شش ماه بعد همچنان معنی ­دار بوده ­است (001/0 P≤). نتیجه گیری: با توجه به نتایج تحقیق مشخص شد پروتکل حلقه کندوکاو زوجی، با احیای مؤلفه های بالغانه و مراقبتیِ رابطه عاطفی زوج، تاب ­آوری خانواده را بهبود می بخشد. بنابراین در مدیریت تعارضات زناشویی، استفاده از پروتکل های مبتنی بر اصلاح شناختی عاطفی زوج که همسو با فرهنگ خانواده محور ایران هستند پیشنهاد می شود.